ทำไมการเติม VSV ลงตู้ทะเล จึงไม่น่าเป็นเรื่องพิสดารจนเกินไปนัก ? (VSV Part 1 - Carbon Cycle) คหสต.นะครับ  ตู้ทะเล เป็นการพยายามจำลองระบบนิเวศน์ในแนว ปกร.มาไว้ในระบบปิดที่มีพื้นที่จำกัด แน่ล่ะครับเราไม่สามารถจำลองระบบนิเวศน์ที่ซับซ้อนมากๆ มาได้ทั้งหมด แต่อย่างน้อยเมื่อเรามีความเข้าใจมันมากขึ้น ก็น่าจะสามารถทำให้การเลี้ยงพัฒนาขึ้นไปได้/ง่ายขึ้นครับ เมื่อก่อนเมื่อจะเริ่มเลี้ยงตู้ทะเลอย่างน้อยเราก็ต้องทำความเข้าใจเรื่อง Nitrogen Cycle ในเบื้องต้น ก็จะพอมีความรู้เรื่อง NH3 --> NO2 --> NO3 แต่ต่อมาหลังๆ เมื่อตู้ทะเลส่วนใหญ่เริ่มเจอปัญหา NO3 ที่สะสมขึ้นสูงจนต้องถ่ายน้ำบ่อยๆ/มากๆ ก็เริ่มมีคนหาวิธีเติม Carbon (C) เช่น พวก Biopellets หรือ VSV ลงไปในตู้ ซึ่งโดยทั่วไปอาจเข้าใจว่าเพื่อช่วยลด NO3 ซึ่งมันก็ช่วยจริงนั่นล่ะครับ แต่อาจเป็นผลทางอ้อมมากกว่า ที่นี้อาจจะมีบางคนตั้งคำถามว่า การเติมพวก Organic Carbon เหล่านี้ลงไปในตู้ทะเลมันเป็นเรื่องผิดปกติ มันเป็นสิ่งแปลกปลอม/ของเสีย ที่สมควรจะเติมลงไปในตู้ทะเลมั้ย? ทำไมถึงต้องเติม? แล้วถ้าจะเติมควรจะเติมแค่ไหน? ก่อนอื่นลองมาพิจารณาจาก C-Cycle รูปแรกว่าตู้ทะเลเราน่าจะขาดอะไรที่สำคัญไป? ก็จะเห็นว่า C ส่วนใหญ่เข้าสู่ทะเลโดยผ่านทาง Inorganic C ซึ่งหลักๆ ก็คือ CO2 นั่นเองครับ ซึ่งเกิดจากการแลกเปลี่ยนกันตรงผิวน้ำและอากาศ (ตรงนี้ตู้ทะเลก็พยายามจำลองการแลกเปลี่ยนกาซ O2 / CO2 ที่ให้สมดุลขึ้นนี้ด้วยการมีมีระบบ Overflow) ทีนี้พอ CO2 ลงไปในน้ำทะเลแล้วไปไหน? นอกจากเป็น CO2 ที่ละลายอยู่ในน้ำแล้ว บางส่วนก็ยังไปรวมเป็น Carbornate (CO3) และ Bicarbonate (HCO3) ซึ่งเป็น buffer / alkalinity อยู่ในน้ำทะเล ซึ่งต่อมาก็ถูกพวก ปกร./สัตว์มีโครงแข็งนำไปใช้สร้าง CaCO3 (ตรงนี้ระบบตู้ทะเลก็มีการจำลองโดยการโดสพวก Sodium Bicarbonate (NaHCO3) ลงไปช่วย) แต่ก็ยังมีกระบวนการสำคัญอีกส่วนที่เกิดขึ้นในทะเลแต่ตรงนี้ระบบตู้ทะเลยังจำลองมาค่อนข้างยาก นั่นก็คือกระบวนการสังเคราะห์แสงของ Phytoplankton ซึ่งมีอยู่มากมายมหาศาลในทะเล แต่ในระบบตู้ทะเลอาจจะมีน้อยมาก/แทบจะไม่มีเลยครับ แล้วมันสำคัญยังไง? ก็กระบวนการสังเคราะห์แสงนี้จะช่วยเปลี่ยน Inorganic C (CO2) ให้กลายเป็น Organic C ซึ่งอยู่ในรูปของ biomass (ประกอบด้วย C+N+P) ของ Phytoplankton และเป็นจุดกำเนิดของ Food Chain / Food Web ในทะเลต่อไป ซึ่ง Phytoplankton ที่มี Organic C เป็นตัวหลัก (C : N : P = 106 : 16 : 1 ตามหลักการของ Redfield Ratio) ก็จะกลายไปเป็นอาหารของ Zooplankton, สัตว์เล็กๆ, รวมถึงพวก ปกร., ปลาเล็กปลาน้อย ปลาใหญ่ ต่างๆ มากมายต่อไป เมื่อ สมช.ต่างๆ เหล่านั้น นำไปใช้เพื่อเป็นพลังงาน/การเติบโต ที่เหลือก็จะขับถ่ายของเสียออกมา หรือเมื่อ สมช.ตาย ก็จะถูกย่อยสลายโดยพวกจุลินทรีย์/แบคทีเรีย เพื่อคืนสารอาหาร C N P กลับคืนสู่ระบบ หมุนเวียนกันไปไม่รู้จบ C บางส่วนอาจจะจมลงสู่ก้นทะเลแล้วกลายไปเป็นพวกน้ำมัน/กาซ เช่น มีเทน ฯลฯ รอวันผุดกลับขึ้นสู่อากาศต่อไป ตะกอนบางส่วนก็อาจะถูกย่อยสลายกลับมาเป็น CO2 ในทะเล แต่เราก็อาจจะพอเห็นได้ว่ากระบวนการพื้นฐานสำคัญที่ตู้ทะเลจะค่อนข้างขาดการจำลองมาก็คือ การสังเคราะห์แสงของ Phytoplankton ซึ่งจะเปลี่ยน Inorganic C ให้เป็น Organic C จึงน่าจะทำให้ตู้ทะเลเสียสมดุล ณ จุดๆ นี้ไป จึงมักทำให้เกิดเหตุการณ์ NO3 / PO4 สะสมขึ้นสูง แม้จะมีการ เติมแบคทีเรีย ใช้สกิมเมอร์ ถ่ายน้ำช่วยแล้วก็ตาม เพราะเมื่อตู้มี Organic C น้อยกว่าสมดุล แบคทีเรียก็ไม่สามารถจะนำ N & P ที่เกินสมดุลไปใช้ได้มากนัก จึงปล่อยให้เหลือตกค้างและค่อยๆ สะสมเพิ่มขึ้นในระบบ ซึ่งสกิมเมอร์ก็ไม่สามารถนำออกได้/ได้ยาก/ได้น้อย ถ้ามันเป็นแค่พวก NO3 / PO4 แต่ถ้ามันไปรวมอยู่ใน biomass (C N P) ของพวกแบคทีเรียในน้ำ ก็จะทำให้สกิมเมอร์ปั่นออกได้โดยง่ายขึ้น ชึ่งจะพบว่าหลายตู้ที่เริ่มใช้ VSV อย่างถูกต้อง ก็สามารถควบคุม NO3 ให้อยู่ในระดับต่ำได้ง่ายขึ้นมาก นอกจากนี้ยังอาจจะเคยพบหลายตู้ที่ไม่ได้ใช้สกิมเมอร์หรือแทบไม่ได้ถ่ายน้ำ แต่มีการเติม VSV ลงตู้ ในระดับที่เหมาะสม จนทำให้ NO3 อยู่ในระดับต่ำใกล้ 0 ได้ หรือสามารถควบคุมปริมาณ N ได้ใกล้เคียงตามที่ต้องการ ซึ่งนั่นก็น่าจะเป็นผลมากจากการเติม Organic C ลงไปนั้นทำให้เกิดความสมดุลของ C:N:P มากขึ้น N & P จึงถูกนำไปใช้และ/หรือนำออกไปจากระบบได้ดีขึ้นครับ (อ่านช่วงท้ายของภาพที่ 5 ตั้งแต่ Redfield Ratio ประกอบ "...organisms tend to take up Nitrogen and Phosphorus incorporating new Organic Carbon") อาจจะมีบางท่านแย้งว่า แล้วการสังเคราะห์แสงของพวกสาหร่ายต่างๆ ในระบบ /เรฟูเจี้ยม / reactor / ATS ล่ะ ก็น่าจะเป็นการเปลี่ยน Inorganic C เป็น Organic C ได้เช่นกันไม่ใช่รึ? ผมก็คิดว่าได้ครับ แต่... Organic C ในสาหร่ายไม่ได้ถูกกินและนำไปใช้ต่อกันเป็นทอดๆ ได้โดยง่ายเหมือนของ Phytoplankton สาหร่ายบางส่วนอาจจะถูกนำไปให้ปลากินบ้าง แต่ตะไคร่ ATS / สาหร่ายส่วนใหญ่จะถูก ขูด/ดึงออกจากระบบซะมากกว่า ดังนั้นสมดุล C N P ในระบบก็ยังน่าจะเอียงกระเท่เร่อยู่ การเติม Organic C ลงไป จึงน่าจะไปช่วยทุเลาปัญหานี้ได้ในระดับหนึ่งครับ ปล. ผมเคยพบบางตู้ที่มีค่า KH ค่อนข้างสูง ในระดับ 10+ ขึ้นไปโดยไม่ยอมลง ทั้งที่ไม่ได้โดส KH มานานมากๆ ในระบบก็มีพวก ปกร. หอย และของอ่อน รวมถึงสาหร่ายด้วย แต่พวก ปกร.อาจจะยังไม่ได้โตเร็วมากนัก แต่ KH มันทรงอยู่ในระดับนั้นมานานมากๆ ได้ยังไง? แถมบางครั้งมีเพิ่มขึ้นเล็กน้อยด้วย สิ่งที่พบว่าค่อนข้างเหมือนกันทั้ง 2 คือเป็นตู้ที่นานกว่า 3 ปีขึ้นไป และโดส VSV มากทั้งคู่ อีกอย่างคือใช้สกิมน้อยมาก/ไม่ได้ใช้มานานมากๆ และถ่ายน้ำน้อย/แทบจะไม่ได้ถ่ายน้ำเลย อันนี้ขอสันนิษฐานไว้เบื้องต้นก่อนครับว่า อาจจะเกิดจากเรื่อง VSV ซึ่งเป็น Organic C ถูกแปรรูปกลับไปเป็น CO2, HCO3, CO3 ด้วยก็ได้ ตอนนี้กำลังลองดูต่อไปว่าถ้า ปกร. โตเร็วขึ้น KH น่าจะลดลงตามปกติมั้ย หรือการโดส KH อาจจะสามารถโดสน้อยกว่าปกติได้มั้ย ครับ..วันนี้เอาแค่นี้ก่อน ถ้าใครอ่านมาจนจบก็คงเมื่อยลูกตาละครับ ผิดพลาดประการใดก็ขออภัยด้วยนะครับ เพราะเป็นความคิดเห็นและประสบการณ์ส่วนตัว แต่ก็พยายามอิงหลักการทางวิทยาศาสตร์ ท่านใดมีข้อมูลเสริมหรือแย้งก็ยินดีครับ เอามาแชร์กันได้ครับ ขอบคุณภาพและข้อมูลประกอบจาก wikipedia ครับ Happy Reefing นะครับ